Интернет соо олоод мүнөөшье хаража болоно. Буулгагдаһаар 60 жэл үнгэрөөшье һаа, һонирхомоор зандаа гэжэ һанананаб.
Энэ кинодо Доржын роль наадаһан Александр Чимитович Дамбиевтай уулзахаа ошобобди. Хэды наһатайшаг болоошье һаа, хүүгэд ябахадаа кинодо наадахадаа, энеэбхилһэн миһэрэлээ алдаагүй танил шарайтай дорюун хүн бидэниие угтаба. 2016 он киногой жэл гэжэ зарлагдаһан, «Адуушанай дуун» кино буулгагдаһаар 60 жэл болоо, энэ ушараар хөөрэлдөө үүсхэнэбди гэжэ хэлэбэбди.
- Буулгагдаһаар нээрээ 60 жэл болоол, таанад һануулбалта. Ямар түргэн саг үнгэрнэ гээшэб. Сэдьхэлдээ ходол һанажа ябадагби,-гээд Александр Чимитович Дамбиев хэлэбэ.
Асуудал: Энэ рольдо Таниие абахадаа, олон үхибүүд сооһоо шэлэжэ абаа һэн гү?
Харюу: Тумэн Жаргаловай һургуулида ябаха болоходо, адуушад мүнгэ суглуулна, Тумэндэ юрөөл хэлэнэ. Тэдээн соо Бадмажаб Дамбиев минии үбгэ эсэгэмни кино соо харагдана. Режиссерай туһалагша намайе дуудаад, олохон асуудал табяад, ородоор шүлэг унша гэбэ. Би Александр Пушкинай шүлэг уншабаб. Кинодо наадаха болобош гээд, үбгэн абатаймни хоюулыемнай кино буулгажа байһан газарта абаашаа һэн. Харгана нютагта түмэр харгы дээрэ вагонууд соо киношод, артистнууд, туһалагшад байдаг һэн. Вагон соогоо эдеэлдэг байгаабди. Кавалерийскэ 5 моридуудые асараа һэн. Би мореор гүйлгэхэ угаа дуратай һэмби. Тумэн Жаргаловые үдэшэлгые буулгахадаа, Алтанай хүтэл дээрэ буулгаа бэлэй. Тэрэ олон моритой хүнүүд соо бишье «До свидания, край родной...» гэжэ бултантай суг дуулажа байгааб. Мүнөө хаа-яа кинодо харахадаа, уярдагби,- гээд Александр Чимитович хөөрэнэ.
Асуудал: Бороотой һүниин эпизод яагаад буулгаа һэмбэ, хөөрэжэ үгыт.
Харюу: Хэмэл бороо оруулхыень хараа һэмби. Гусинозерскһоо хуушан самолет, хоёр пожарна машина асараа һэн. Самолет һалхи үлеэдэг байгаа, пожарна машинаһаа уһан адхарха, бороо шааяса орохо, һалхин шангаар үлеэхэ - нээрээһээл бороо орожо байһандал болодог һэн. Ажалаа һайн мэдэдэг шадамар бэрхэ мэргэжэлтэд хүдэлдэг байгаал даа.
Телеграмма асарһан эпизодые арбаад дахин дабтан буулгаа һэн. Операторнуудай һанаһан соо моримни тогтохогүй, дабтаха гэхэдэнь, дахяад лэ гүйлгэхэш даа.
Асуудал: Даширабдан Батожабайе харадаг байгаагтү?
Харюу: Үндэр хоршигор хүн ерэдэг бэлэй. Түргэн бушуу ябадалтай алхалдаг һэн. Тиихэдэ хүүгэд ябаад, сценарист гэжэ юу би мэдэхэм һэм даа. Энэл хүмнай эгээл томо ноёмнай гээшэ гээд томошуул хэлсэдэг һэн. Бадма баабайе наадаһан Муратбек Рыскулов , Чойжи-Нима Генинов, Владимир Манкетов, Дилорам Джурабаева артистнуудые харадаг байгааб. Теэд бага балшар ябаад, ямар хүнүүдэй хажууда ябаһанаа юу мэдэхэбши даа. Һүүлдэ сониндо уншахадамни, Муратбек Рыскулов СССР-эй арадай артист нэрэ зэргэдэ 1958 ондо хүртөө һэн. Манай буряад кинодо наадаһаниинь удхатай байгаа хаш даа гэжэ һанаа һэм.
Асуудал: Кинодо буулгаһанай түлөөһэ Танда барюулаа һэн гү?
Харюу: Тэрэ сагта 1000 түхэриг ехэ мүнгэн байгаа. Энэ үгэһэн гонорар мүнгөөрнь абамни городһоо гоё велосипед асараа һэн. Сагаан түхэреонөө яларуулһан мөөртэй гоё велосипед байгаа һэн. Одоо баярлаа һэнби.
Асуудал: «Адуушанай дуун» киное эгээн түрүүн хаана хараабта? Ямар мэдэрэлдэ эзэлэгдээбтэ?
Харюу: Эгээн түрүүн Тохойдоо харааб. Хажуу тээһээ өөрыгөө харахада жэгтэй һонин байгаа. Дуугарһан хоолоймни минииш бэшэ шэнги. Клуб соо нютагаархимни суглараад, хүхюутэй, зугаатай, баяртайнууд хараа һэмди. Армида Арзамасда алба хээб. Тэндэ «Адуушанай дуун» кино харуулна гэжэ дуулаад, ошожо дахяад харааб. Холо газарта сэрэгэй албанда ябаад, тоонто нютагаа кино соо хараад уяраа һэм даа.
Асуудал: Александр Чимитович, Та өөр тухайгаа хөөрэжэ үгыт. Ямар угайбта? Ажабайдал тухай юу бодожо ябадаг гээшэбтэ? Үри бэе, ашанар, зээнэр тухайгаа хөөрыт.
Харюу: Булагад уг гарбалтай, Енгүүд яһатанай болохоб. Дунда һургуулиин һүүлээр, сэрэгэй албанда ошооб, албанһаа бусаад, хүдөө ажахын дээдэ һургуулида һуража байхадаа, Мухар-Шэбэрэй Хандажаб Бадмаева басагантай хуби заяагаа ниилүүлжэ, айл бүлэ боложо түбхинөөбди. Наһанаймни хани нүхэр наһан соогоо багшалаа юм. Хүбүүн басаган хоёрые үндылгөөбди. Жаргал Сэсэгма хоёрнай дээдэ эрдэмтэйнүүд. Ашанараа харалсажа, туһатай байха гэжэ оролдодогбди. Кипртэ Жаргал хүбүүнэйдээ дүрбэдэхи жэлээ ажаһуунабди. Зундаа нютагаа ерээд ошоо аабзабди даа. Ехэ аша хүбүүн Бата мүнөө Австралида саашаа һурахаяа ошохонь. Бага аша хүбүүн Тумэн һургуулида һүүлшын жэл һурахань. Олон хэлэ шудалдаг. Табан хэлэ мэдэхэ. Саашаа Сингапурта һураха зорилготой. Энэл хүбүүнэй һургуулияа дүүргэтэрнь харалсахаа, хүгшэнтэеэ хоюулан эдэ үдэрнүүдтэ Кипр ниидэхэ гэжэ байнабди. Одоол һургуулияа дүүргэхэдэнь, “дембель” болохобди гэлсэдэгбди. Сэсэгма басаган Менделеевэй институт дүүргээд, химик мэргэжэлээрээ Австралида ажаллана. Үхибүүднай булта ажалтайнууд, һайнууд байнал даа. Ажалтай байхадаа, олзотой, омогтой, мүнгэ алтатай, тэнигэр тайбан байдаг гэжэ һанадагби. Орос Эхэ ороноо һанахадаа, сэдьхэл үбдэдэг. Совет гүрэнэй байхада ямар баян байгаабибди даа. Мүнөө ажалгүй залуушуул олошороо. Олон ондоо яһатан эбтэй эетэй ажаһуудаг байгаабди. Һанаа зобоохо бодолнууд олон даа.
Александр Чимитович бидэндэ кино буулгаһан газарнуудые харуулба. Тохой нютагай мориндо бэрхэ Юрий Жамсуев хүбүүн Владимир Манкетовэй дублер байгаа, харин шуран бэрхэ спортсменкэ Геля Сафронова Дилорам Джурабаевагай дублер байгаа һэн гээд тэрэ хөөрэбэ.
Нютагтаа Алексаан ахай гэжэ алдаршаһан Александр Чимитович Хандажаб Дондоковна хани нүхэртэеэ танилсуулба. Хүхюун дорюун зантай, залуугайнгаа сог зали алдаагүй Галина Дондоковна агтай һайхан улаан шарахан сайгаа аягалба. Ажабайдалай эреэн маряан тухай, аша зээнэр тухай хөөрэлдэһөөр байтараа, үни заяанай танил мэтэ болобобди. Дамбиевтан Хаан уула, Ногоон уула, Сагаан хада, Енгүүдэй обоо, Бүхэн голоо, оршон тойроноо харуулжа, домог түүхэш хөөрэлдэбэбди.
Хүнэй ажабайдал, хуби заяанай эрьесэ хуу удхатай, өөрын эрьюулгэтэй, бүхыдөө саана наанатай, үлхөө холбоотой. Арбан дүрбэтэйхэн Александр хүбүүн буряад кинодо наадана, буряад кино соо тэрэниие хүнүүд хаража ямар ехээр хүхео, баярлааб даа, Тохой нютагаархин хүбүүгээрээ ямараар омогорхооб даа, олон зониие баярлуулһанай буян хэшэг хүбүүнэй одо мүшэниинь болоо, ажабайдалдань һайхан харгы нээгээ, зохидхон зантай, түшэг тулгуури ханитай болохыень заяагаа, үри бэедэнь, аша гушадань бэлиг талаанай, зол жаргалай түлхюур үгөө, арад зоной үреэлдэ хүртэхэ гээшэ иимэл ехэ дээдын буян лэ!
