АЛДАР СУУТА ДУУШАН АРИУНБААТАР

Бүхы дэлхэй дүүрэн мэдээжэ болоһон, алдар сууда гараһан Ганбаатарын Ариунбаатар Гомбо Цыдынжаповай нэрэмжэтэ Буряад театрай тайзан дээрэ январиин 18-да Дж.Пуччиниин “Тоска” оперодо Скарпиагай нюур шарай зураглан дуулахань. Монголой габьяата дуушан Унушихбаярын Уянга Флора Тоска дууша эхэнэрэй жэгтэйхэн хуби заяан, тэрэнэй хайра дуран тухай дуунай ая аргаар бидэндэ дамжуулхань гээшэ. Манай Буряад театрай гол дуушан Михаил Пирогов хубисхалша Кавародоссиин шэг шарай, тэмсэлшэ аяг зан дуу хүгжэмэй арга боломжоор зураглан харуулхань. Михаил Пирогов һайхан хоолойтой  талаан бэлигтэй опернэ дуушан, жэбжэгэр үндэр бэетэй, сэбэр сэмсэгэр шарайтай дуушан юм.  Ерээдүйдэ тэрэниие үшөө үндэр амжалтанууд хүлеэжэ байна гэжэ хэлэбэл алдуу болохогүй.

Буряад театрайнгаа тайзан дээрэ дэлхэйн алдар суута дуушадай дуулахые соносожо байха гээшэ Улаан-Үдэ хотынхидтэ хоморой ушар болоно. Опернэ уран урлигта дуратайшуул “Тоска” оперын тоглолтые хүлеэжэ ядан байхань гайхалгүй. Бидэ улаан-үдынхид аргагүй ехэ талаантай зон гээшэбди гэжэ хэлэмээр.

Ганбаатарын Ариунбаатарай дуулахые нэгэл дахин соносоһон хүн тэрэнэй һайхан хоолой дахин-дахин шагнахаа тэгүүлдэг. Тайзан дээрэ бэеэ барижа шадаха арга маягаараа, энеэбхилһэн урин шарайгараа, дууша оюун бэлигээрээ Ганбаатарын Ариунбаатар дэлхэйн алишье үнсэгтэ байгаа опернэ хүгжэмдэ дуратайшуулай сэдьхэл зүрхэ эзэлэнхэй. Буряадай гүрэнэй опернэ  театрай гол дуушан Ганбаатарын Ариунбаатар 2017 оной намар болоһон  “Кардиффын аялгануудта”  хабаадажа, “Романс” гэжэ номинацида илалта туйлаба гэһэн мэдээсэл бидэ олониие тон  ехээр баярлуулаа бэлэй. “Кардиффын аялганууд” гэһэн дуушадай уласхоорондын тэмсээн  1983 ондо байгуулагдаһан юм.
Валлийска Үндэһэтэнэй Оперын ба Кардифф хотын засагай дэмжэлтээр энэ тэмсээн Великобританиин Уэльс можодо Кардифф хотодо 2 жэлэй нэгэ удаа боложо үнгэрдэг юм. Дуушад 18-һаа 32 наһан хүрэтэр наһатай байха ёһотой.

Дэлхэйн алдар суута опернэ дуушад “Кардиффын аялганууд”  гэһэн тэмсээндэ хабаадажа,  илалта туйлахые эрмэлзэн хүсэдэг юм.


Энэ тэмсээнэй гуримай ёһоор  Ганбаатарын Ариунбаатар Эхэ ороноо  Монгол Улас гүрэнөө түлөөлһэн байна. Опера гэһэн номинацида Г.Ариунбаатар табан янзын хэлээр дуу дуулаа. Тэрэ итальян хэлээр  “Дон Карлос” оперын Родриго гэгшые (Джузеппе Верди) дуулаа. Тэмсээнэй түгэсхэлдэ “Монголын тала нютаг” (хүгжэмынь Б.Шарав, үгэнь З.Тумэнжаргал) дуу дуулажа, дуунда дуратайшуулые гайхуулһан, уяруулһан байна. Дуу хүгжэмдэ оршуулга хэрэггүй.

Ямар уудам юм бэ
Монголын тал нутаг
Яасан уужуу юм бэ
Монгол хүний сэтгэл
гээд Ариунбаатарай монголоороо дуулахадань, дэлхэйн абарга томо хүгжэмшэд, дуушад, «Кардиффын аялганууд» конкурсдо тэрээнтэй тэмсээд, диилдэһэн дуушад – бүгэдэ монгол аялга соносожо, альгаа ташажа, гайхал дүүрэн нюдөөр тэрэниие шэртэжэ байгаа һэн.

Бүхэдэлхэйн тэмсээндэ Г.Ариунбаатар гурбан томо шагнал абажа шадаа.

Опернэ дуунда һургадаг суута багша, шүүгшэдэй мэдээжэ зүбшэгшэ Мэри Кинг англи үндэстэн эхэнэр нюдэнһөө нулимсаа унагаажа, уярһандаа үгэ хэлэжэ ядажа байхыень хараад бидэнэр ямар ехээр гайхана гээшэбибди.  Ариунбаатарай энэ дээдын дээдэ  дуушадай тэмсээндэ илалта туйлахадань бахарханабди, баярланабди.

Мэри Кинг гэгшэтэй сэтгүүлшын хэһэн асуудал харюугай хөөрэлдөөн, хүндэтэ уншагшад,  танай анхаралда.

Асуудал: Танда үнэхөөр Монголын сэбэр агаар хэрэгтэй шэнгеэр харагдажа байна гү даа?

Харюу: Би ярижа  ядажа байнаб  (уйлан алдана), этигээхээр бэшэ  гайхамшаг дуушан үнэхөөр сэдьхэлыемни хүдэлгөө.

Асуудал: Яагаад бэ?

Харюу: Өөрынгөө түрэл хэлээр дуулажа, уужам сэдьхэлэйнгээ  гүнзэгые  бидэнтэй хубаалдажа,   дуугаараа элирхэйлжэ байхадань гайхамшаг юм байна. Дуушан  абьяас бэлигээрээ Монгол ороноо
магтан дуулана. Монгол орониие хараха, үзэхэ тэгүүлэл манай сэдьхэлдэ түрүүлнэ.
Дуушанай дуулахадань минии сэдьхэл хүдэлөөд байна.  Дуушанайнгаа хэмжээндэ тэрэ яг лэ байгаалиин хүсэн шэнги байгаа. Уужам  хоолойнь гайхалтай абьяасынь харуулна. Гансахан хоолойгоороо бэшэ, өөрэйнгөө дуунда маниие бүрин татажа оруулжа шадаха шанарыень сэгнэхэ хэрэгтэй.

Тэрэ ерээдүйдэ томо тайзан дээрэ симфоническэ оркестртэй гансаараа дуулабал, эсэхэ гээшые мэдэхэгүй байнал даа, хэрбээ тиигэхэ  болобол, тэрэ оройдоошье шадажа ядахагүй.

Асуудал: Эхин дээрэ тэрэнэй  дуулаһан Шубертын дуун тухай та юу гэжэ бодонобта?

Харюу: Үнэхөөр зүрхэ сэдьхэлэй доһолтор дуулажа шадана гээд дабтаад хэлэһүү. Тэрэнэй дуулалга соносоходо,  маша һайхан байгаа. Хэрбэеэ тэрэ үнэхөөр дэлхэйн магнай дуушан болохоо хүсэжэ байгаа бол,  шэмхэ шэмхээр урагшаа дабхин, нарин нягта ажал хэхэ ёһотой  гэжэ нэмэжэ хэлэхэ  байнаб.

Асуудал: Харин тэрэнэй хоёрдохи дуун болохо Чайковскиин дуун  тухай юу хэлэхэ байнабта?

Харюу: П.Чайковскиин дуун тэрэнэй хоолойдо маша һайханаар таарана, аялгалан дуулахадань,  маша ехэ сэдьхэлэй хүдэлгөөн мэдэрэгдэжэ  байгаа. Дуугаараа хүнүүдые хэр татажа шаданаб, тэрэ шадабарииень сэгнэхэ хэрэгтэй. Дуушанай урда үнэхөөр һайхан ерээдүй хүлеэжэ байна гэжэ би хэлэнэб,- гээд опернэ дуунда һургадаг багша Мэри Кинг онсолон тэмдэглээ.

Ямар дэмбэрэлтэй һайхан үгэнүүд гээшэб!

Монгол һайхан ороноо, монгол арад зоноо, аба эжын алдар нэрэ дэлхэй дүүрэн суурхуулжа ябаһан Ганбаатарай Ариунбаатар манай Буряад театрай дуушан байһанда бахархан баярланабди!  
Буряадай оперо болон баледэй театрта хүдэлжэ байһан бүхы ажалшадта энэ жэлдэ буян хэшэгтэй ажалдаа амжалта туйлахые, ажабайдалдаа аза жаргалтай ябахые хүсэнэбди!

Автор: